تغییر نام به معنای تغییر نام و نام‌خانوادگی افراد به صورت رسمی و قانونی است. این تغییر ممکن است به دلایل مختلفی همچون مشکلات شخصی، اشتباهات ثبت‌شده، یا دلایل فرهنگی و مذهبی انجام گیرد.

فرایند تغییر نام در ایران به‌طور کلی در چند مرحله مشخص انجام می‌شود که عبارتند از:

 الف) درخواست تغییر نام

افراد ابتدا باید درخواست تغییر نام خود را به ثبت احوال شهرستان محل اقامت خود ارائه دهند. این درخواست باید به‌طور دقیق و مستند شامل دلایل درخواست تغییر نام باشد.

ب) بررسی درخواست توسط ثبت احوال

پس از ارائه درخواست، مراجع ثبت احوال مسئول بررسی دلایل تغییر نام و ارزیابی آنها خواهند بود. بررسی دلایل باید نشان دهد که تغییر نام ضروری است و درخواست‌دهنده دلایل منطقی و قانونی برای تغییر نام خود ارائه داده است.

 ج) رصد شرایط قانونی

بر اساس ماده ۴۳ قانون ثبت احوال، تغییر نام تنها در صورتی مجاز است که نام انتخابی با فرهنگ و هویت اسلامی و ایرانی مغایرت نداشته باشد و در لیست نام‌های ممنوعه قرار نگیرد. به‌طور کلی، تغییر نام به نام‌هایی که با هنجارهای اجتماعی، مذهبی یا اخلاقی تضاد داشته باشند، غیرقانونی است.

 د) صدور حکم تغییر نام

اگر درخواست تغییر نام تایید شود، ثبت احوال پس از انجام مراحل بررسی، حکم تغییر نام فرد را صادر خواهد کرد. این حکم باید در اسناد و مدارک رسمی فرد (مانند شناسنامه) ثبت شود.

 ه) اطلاع‌رسانی و اصلاح اسناد

پس از تایید حکم تغییر نام، فرد می‌تواند نسبت به اصلاح اسناد رسمی و شخصی خود اقدام کند. این شامل شناسنامه، کارت ملی و هرگونه اسناد دولتی یا بانکی می‌شود.

 ۴. شرایط و محدودیت‌های قانونی

مجازات نام‌های نامناسب: همانطور که گفته شد، تغییر نام به‌عنوان یک عمل قانونی مشروط به شرایطی خاص است. اگر نام پیشنهادی برخلاف عرف یا فرهنگ ایرانی و اسلامی باشد، درخواست تغییر نام رد خواهد شد. این موضوع شامل نام‌های غیرمجاز همچون نام‌های غیر ایرانی، توهین‌آمیز یا غیرقانونی می‌شود.

زمان انتظار: فرایند تغییر نام ممکن است چند هفته تا چند ماه طول بکشد، زیرا بررسی‌های لازم توسط مراجع مختلف انجام می‌شود.

محدودیت در تعداد تغییر نام: در برخی از موارد، ممکن است یک فرد تنها بتواند یک‌بار تغییر نام دهد. به همین دلیل، افراد باید با دقت تصمیم به تغییر نام خود بگیرند.

 ۵. موارد خاص تغییر نام

تغییر نام برای کودکان: در صورتی که والدین بخواهند نام فرزند خود را تغییر دهند، این امر باید از سوی والدین و به‌طور رسمی از طریق ثبت احوال انجام گیرد. همچنین، در صورت اختلاف نظر والدین، این موضوع می‌تواند در مراجع قضایی مورد بررسی قرار گیرد.

تغییر نام پس از ازدواج یا طلاق: در برخی موارد، افراد پس از ازدواج یا طلاق ممکن است درخواست تغییر نام خانوادگی دهند. تغییر نام خانوادگی بعد از طلاق نیاز به مدارک و مستندات قانونی دارد و ممکن است شامل موافقت همسر سابق باشد.

۶. نتایج قانونی تغییر نام

پس از انجام تغییر نام، اسناد رسمی و ثبت‌شده فرد (مانند شناسنامه و کارت ملی) باید به‌روزرسانی شوند.

تغییر نام ممکن است تاثیراتی در حقوق قانونی و اجتماعی فرد داشته باشد، به‌ویژه در صورتی که نام تغییر یافته به‌طور چشمگیری با پیشینه فرد ارتباط نداشته باشد.

 ۷. نتیجه‌گیری

تغییر نام یک فرایند قانونی است که با دقت و حساسیت خاصی در مراجع رسمی کشور انجام می‌شود. این تغییر باید دارای دلایل منطقی و مستند باشد و باید با قوانین و مقررات اجتماعی و فرهنگی کشور همخوانی داشته باشد. برای جلوگیری از مشکلات قانونی، توصیه می‌شود که افراد پیش از اقدام برای تغییر نام، از مشاوره‌های حقوقی بهره‌مند شوند.